Door Jochen Schoofs
Voordat juf Anita met de close reading aanpak aan de slag ging, had ze zelf niet altijd zin in het vak begrijpend lezen. Bij haar leerlingen merkte ze hetzelfde: ze waren nauwelijks te motiveren. De teksten van de begrijpend lezen-methode sloten niet aan op de belevingswereld van de leerlingen, waren gekunsteld om bepaalde leerdoelen te bereiken en het was vooral veel van hetzelfde. “Terwijl we ons drie jaar geleden juist zijn gaan verdiepen in hoe we het leesplezier bij de kinderen konden vergroten”, vertelt Anita.
Anita Bandringa is leerkracht van groep 7-8 op basisschool Het Creiler Woud in Kreileroord. Dit schooljaar is ze bij begrijpend lezen aan de slag gegaan met close reading, een krachtige aanpak om moeilijke teksten beter te leren begrijpen en analyseren. “In het begin ben ik op zoek gegaan naar teksten die al door anderen waren voorbereid, want je kunt daarvoor al heel veel vinden.” Doordat je bij close reading de tekst meerdere keren leest, ontstaat een dieper begrip van de tekst. Het past goed bij wat ze het leukste vindt aan haar beroep: kinderen de kans geven om te groeien. “Vooral wanneer ze ergens moeite mee hebben en dan te bereiken dat ze inzien dat ze het wél kunnen.”
De les begint met een herhaling van de vorige les. “Dat ging over kopjes en titels. Wat wilde de schrijver zeggen?”
Leesmotivatie ging omhoog, maar niet bij begrijpend lezen
Het team van Het Creiler Woud is al enkele jaren bezig om de leerlingen meer aan het lezen te krijgen. Elke dag wordt er veel tijd ingeruimd voor lezen en ze hebben bijvoorbeeld maandelijks een boekenkring. Om de leerlingen te leren hoe ze erachter kunnen komen of ze een boek leuk vinden, doen ze regelmatig de boekendans; een soort stoelendans maar dan met boeken. De leesmotivatie ging erdoor omhoog, maar juist bij begrijpend lezen had dit nog niet het gewenste effect. Anita merkte het niet alleen aan haar leerlingen: “Ik dacht zelf al vaak voor de les: pfff, weer begrijpend lezen.”
Op zoek naar een manier om begrijpend lezen leuker te maken, ging Anita zich verdiepen in close reading. Bij die aanpak is het belangrijk dat je complexe en authentieke teksten uitkiest. Het sprak haar heel erg aan: “Je gaat met diverse teksten aan het werk. Door de verschillende soorten vraagstellingen brengt het meer variatie in je lessen.” Alleen zijn er nauwelijks begrijpend lezen-methodes daarop ingericht. Meestal lees je een tekst maar één keer en gaat dan vragen beantwoorden die alleen gericht zijn op leesstrategieën. “Als je een tekst echt wil begrijpen, moet je je verdiepen in de tekst zelf. Dat doe je niet door de tekst maar één keer te lezen.”
Anita coacht haar leerlingen waardoor ze haar leerlingen uitdaagt verder na te denken over de tekst.
Dit is leuker dan begrijpend lezen
Voor de school van Anita was het belangrijk dat ze met begrijpend lezen aan konden sluiten op de wereldoriënterende vakken. Immers, als leerlingen al kennis over een onderwerp hebben, hebben ze meer motivatie om met een tekst hierover aan de slag te gaan.
“We willen ook zo veel mogelijk thematisch onderwijs aanbieden”, legt ze uit. “Omdat je toch al met een thema bezig bent, gaat daardoor hopelijk ook begrijpend lezen meer leven.”
Tijdens de les hebben de leerlingen niet door dat ze met begrijpend lezen bezig zijn. Ondertussen doen ze wel de bijbehorende vaardigheden op. Wanneer Anita aan het eind de les evalueert met haar leerlingen, zijn sommigen verbaasd. “Maar dit is leuker dan begrijpend lezen, juf”, zegt een van hen. Ze wil niet geloven dat ze zojuist een les begrijpend lezen-les heeft gehad: “Dit was toch Faqta?”
De leerlingen zijn in tweetallen de tekst aan het lezen. De leerkracht legt de verantwoordelijkheid voor het leerdoel in deze fase grotendeels bij de leerlingen.
Kijk goed of een tekst wel geschikt is voor je leerlingen
De close reading-aanpak gaat Anita nu gemakkelijk af. Tijdens de les coacht ze de leerlingen die in tweetallen samenwerken. Ze weet precies waar iedere leerling mee worstelt. Toen Anita net begon met close reading, zocht ze alle teksten nog zelf uit. Ze was daardoor veel tijd kwijt aan voorbereiding. Hoewel er veel te vinden is, was het soms nog wel lastig om aan te sluiten op het niveau van haar leerlingen. “Ik heb weleens een tekst uitgekozen die eigenlijk te hoog gegrepen was voor mijn leerlingen”, vertelt Anita. Terwijl ze thuis aan het voorbereiden was, dacht ze al dat de tekst misschien te pittig was. Door in groepsverband te gaan werken, hoopte ze dit te ondervangen. Er zaten echter zoveel moeilijke woorden in dat de leerlingen niets van de tekst begrepen. De opdrachten konden ze dan ook niet maken.“Daarmee haalde ik het leuke aan begrijpend lezen helemaal weg”, legt ze uit. “Ze vinden het vaak al heel lastig. Als je het vak dan ook nog eens extra moeilijk maakt voor ze, is dat geen goede combinatie.”
Door een tekst te modelen neem je als leerkracht je leerlingen mee in het denkproces.
We merken dat het beter gaat
Sinds op Het Creiler Woud de close reading-aanpak wordt toegepast, merken ze de verschillen in de klas. “We merken dat het beter gaat”, zegt Anita. “Bij toetsen gaan ze uit zichzelf de tekst vaker herlezen.” Doordat de leerlingen vaker terugpakken op de tekst, zijn ze gerichter bezig.
Bij andere vakken is close reading voor de leerlingen nog niet vanzelfsprekend. Dat vindt Anita wel jammer: “Bij lezen begint namelijk een heleboel. Zelfs met rekenen heb je het vaak lezen nodig.” Tijdens de lessen blijft ze het daarom vaak herhalen: Lees het nog even terug! Net zolang tot het automatisch gaat. Dat is de volgende stap.
Zelf aan de slag met close reading?
Ontdek in de whitepaper over close reading wat het inhoudt, hoe je deze aanpak toe kunt passen in je begrijpend lezen-les en waarom het nou zo goed werkt bij begrijpend lezen.