Digitale geletterdheid: waar begin je met mediawijsheid in de klas?

Jouw klas heeft al een tijdje een groepsapp. Maar dan kom je erachter dat een van de leerlingen daarvan wordt buitengesloten. Wat doe je dan als leerkracht? ‘Gewoon’ pesten is al moeilijk uit te bannen, maar op cyberpesten heb je nog minder zicht. Je leerlingen brengen steeds meer tijd online door. Via allerlei platforms communiceren ze met elkaar. En wat daar gebeurt, blijft grotendeels onzichtbaar voor de buitenwereld. Hoe ga je er nu voor zorgen dat leerlingen weten hoe ze zich online sociaal gedragen? Met het vak digitale geletterdheid kun je hier goed op aansluiten. 

Wat is mediawijsheid eigenlijk?

Mediawijsheid is een van de zogenaamde 21e-eeuwse vaardigheden. Volgens Netwerk Mediawijsheid is mediawijsheid de verzameling competenties die je nodig hebt om actief, kritisch en bewust deel te nemen aan onze mediasamenleving. Het bestaat uit acht competenties zoals apparaten en software bedienen, media doorgronden en creëren met media. Mediawijsheid is geen doel op zich, maar mediawijs zijn kan je helpen gezonder te worden, je identiteit te ontwikkelen en vriendschappen op te bouwen. Hoe dit precies werkt, zie je in dit Mediawijsheid Competentiemodel. 

In mijn klas wordt digitaal gepest. Wat doe ik daaraan? 

Jaarlijks organiseert Netwerk Mediawijsheid de Week van de Mediawijsheid. In 2022 was het thema 'Like en Cancel', en dit gaat over het stimuleren van sociaal gedrag online. Maar hoe begin je daar mee?

Je leerlingen bewust maken van hun online identiteit is een goed startpunt om deze themaweek bij jou in de klas in te zetten. Zijn je leerlingen zich eigenlijk wel bewust van hun online gedrag? Wanneer er sprake is van cyberpesten waarschijnlijk. Misschien denken ze er wel helemaal niet over na. Met deze opdracht uit een van de Faqta doeboeken kun je hier een begin mee maken. Deze opdracht is onderdeel van de Faqta leerlijn voor digitale geletterdheid. In dit artikel vertelt juf Lindinha hoe zij het vak digitale geletterdheid in haar groep 5 geeft.

Wat gaan ze ontdekken?

In onderstaande video van Schooltv laten enkele scholieren zien wat zij tegenkwamen toen zij zichzelf googelden. Kijk deze samen met je leerlingen.  

Bron: Schooltv

Eerst gaan de leerlingen online op zoek naar zichzelf. Hierdoor worden ze zich bewust van wat er online over hen te vinden is. Aan de hand van enkele vragen worden ze uitgedaagd na te denken over wat ze online doen en wat ze willen delen. Hierdoor leren ze dat wat ze online doen, invloed heeft op hun eigen online identiteit maar ook op die van anderen.  

Doe de opdracht samen

Download de opdracht (A4/PDF)

Herkennen de leerlingen zich in wat ze in de video zagen? Zijn ze verbaasd over wat ze online over zichzelf vonden? En wat vinden jouw leerlingen belangrijker: hun online identiteit of hun echte identiteit? Past jouw online identiteit wel bij hoe je echt bent? Is daar eigenlijk wel verschil tussen?

Met deze vragen kun je de opdracht meer diepgang geven en worden je leerlingen zich nog bewuster van hun online gedrag. Hoe moet je je eigenlijk online gedragen?

Week van de Mediawijsheid

Dit artikel is geschreven naar aanleiding van de Week van de Mediawijsheid. In 2022 vond deze plaats van 4 tot en met 11 november en had als thema ‘Like en Cancel’. Op de website van de Week van de Mediawijsheid vind je nog veel meer inspiratie en achtergrondinformatie over mediawijsheid.

Vanaf schooljaar 2023 - 2024 wordt digitale geletterdheid een verplicht vak waarbij leerlingen vaardigheden als mediawijsheid, praktische ICT-vaardigheden, informatievaardigheden en computational thinking aangeleerd krijgen. Download hier onze programmawijzer Digitale Geletterdheid.