Door Anouk Binkhuysen
De leerkracht staat voor de klas. Hij wil de leerlingen iets leren en de leerlingen luisteren vooral. Vervolgens maken ze opdrachten die aansluiten bij de instructie. Dit is het beeld dat veel mensen van een leerkracht hebben. Maar hoe zou jij een leerkracht beschrijven?
In het onderwijs wordt van een leerkracht verwacht dat die de vijf rollen van een leerkracht vervult. Deze rollen zijn:
- De gastheer. De leerkracht verwelkomt zijn leerlingen bij binnenkomst. Hij maakt bewust contact met zijn leerlingen.
- De presentator pakt de aandacht van zijn leerlingen.
- De didacticus geeft instructie.
- De pedagoog zorgt voor een veilig klimaat voor de leerlingen.
- De afsluiter laat de leerlingen reflecteren en sluit zijn les op een effectieve manier af.
De laatste jaren hoor je steeds vaker dat de leerkracht nog een zesde rol zou moeten vervullen. Namelijk die van coach. Door coachend les te geven is de leerkracht minder zelf aan het woord en laat hij de leerling meer zelf nadenken. Makkelijk gezegd natuurlijk maar hoe doe je dit? In dit artikel lees je meer over wat coachend lesgeven in het onderwijs inhoudt en hoe je dit vorm kan geven in de praktijk.
Wat is een coach?
Om een goed antwoord te kunnen geven op deze vraag is het handig om te kijken naar de oorsprong van het woord coach. We hebben dit woord letterlijk overgenomen uit het Engels. In die taal betekent het woord coach ook koets; een voertuig waarmee een gewaardeerd persoon comfortabel en beschermd naar zijn plek van bestemming wordt gebracht. Deze definitie kunnen we bijna 1-op-1 overnemen bij het begeleiden van een persoon. Daarom gebruiken we hiervoor vandaag de dag het woord coach. Grappig hè?
Er zijn nog meer definities van het woord coach. Van Dale omschrijft een coach als een persoonlijk begeleider van bijvoorbeeld een werknemer om die beter te laten functioneren. Een coachingsbedrijf ziet coachen als een effectieve manier om mensen, teams en organisaties, die een uitdaging hebben, vooruit te helpen.
Binnen het bedrijfsleven is coaching vaak al een vast onderdeel geworden. Een goede leidinggevende is niet alleen een manager maar vervult steeds vaker ook de rol van coach. In het onderwijs is de behoefte aan coaching eveneens gegroeid. De vijf rollen van de leerkracht dekken niet langer voldoende de lading van wat van een leerkracht verwacht wordt. Een rol als coach hoort daar tegenwoordig echt bij. Maar wees gerust. Jij hoeft als leerkracht heus niet ineens je hele manier van werken om te gooien. Wist je dat je vaak al onbewust een coach bent voor je leerlingen?
De leerkracht als coach
Door als leerkracht je leerlingen te coachen stimuleer je hun nieuwsgierigheid en denkkracht. In het artikel Nieuwsgierige leerlingen leren meer hebben we uitgelegd dat kinderen, naarmate ze ouder worden, steeds minder nieuwsgierig zijn. Juist daarom is het belangrijk hun nieuwsgierigheid te stimuleren omdat daarmee de intrinsieke motivatie om te leren verhoogd wordt. En als leerlingen intrinsiek gemotiveerd zijn om te leren, dan leren zij meer.
Leerlingen hebben behoeftes die daaraan ten grondslag aan liggen. Hierbij kun je denken aan de behoefte aan erkenning, respect, vertrouwen en de behoefte om te groeien. Om deze behoeftes te bevredigen beschik je als coachende leerkracht over verschillende tools. Daarmee begeleid je leerlingen bij hun leerproces:
- Luister goed naar wat de leerling zegt of vraagt. Wat wil hij precies?
- Stel gerichte vragen terug. Moedig de leerling aan om zelf tot een oplossing te komen.
- Laat gerust even een stilte vallen zodat je de leerling zelf laat nadenken.
- Komt de leerling er dan nog niet uit, geef dan bronnen waar hij de informatie kan vinden die hij nodig heeft.
Belangrijk bij het begeleiden van dit leerproces is om positieve feedback te geven.
Valkuil voor de coachende leerkracht
In het onderwijs schieten we vaak door van de rol van coach naar het verlenen van hulp. De leerkracht draagt allerlei tips en adviezen aan als een leerling om hulp vraagt. Je geeft de instructie nog een keer of doet voor hoe de leerling de opdracht kan aanpakken. Herkenbaar? Suggesties geven is niet de oplossing. Dit is misschien wel een van de grootste valkuilen. Het is goedbedoeld maar het denkproces wordt hierdoor niet geactiveerd. Het gevolg is dat het leerrendement stagneert. De leerling heeft een probleem. Je taak als coach is de leerlingen eigenaarschap van hun probleem te geven. Als coachende leerkracht activeer je het denkproces door de leerling zelf met oplossingen te laten komen. Door een begeleidende rol aan te nemen, zorg je ervoor dat je leerlingen effectiever gaan leren. Dit resulteert in hogere leeropbrengsten. Lees hier hoe het meester Richard het voor elkaar kreeg om meer en meer een coach te worden voor zijn leerlingen.
Faqta begeleidt je in je rol als coach
Met Faqta leren de leerlingen op een zelfstandige wijze. Daarbij werken de leerlingen autonoom aan hun 21e-eeuwse vaardigheden. Zo creëren we samen bij de leerlingen een mindset van 'Help mij het zelf te doen'. Zo zie je maar dat Maria Montessori haar tijd ver vooruit was.