Door Anouk Binkhuysen
Kleuters ontdekken van jongs af aan de wereld. Ook op school kunnen zij al vanaf groep 1 spelenderwijs leren. Door middel van speciale lessen met kleuterdidactiek leer je de leerlingen al vroeg op de basisschool over allerlei verschillende onderwerpen.
Je kunt kleuters, ondanks hun jonge leeftijd, serieus nemen. Hoewel ze nog jong (van geest) zijn, kun je hun nieuwsgierigheid inzetten om ook deze leerlingen een unieke en bijzondere leerervaring te bieden. Het uitgangspunt hierbij is spelend leren, waarbij leerlingen spelenderwijs aan het leren zijn. Als leerkracht kun je hierbij verwondering creëren en de leerlingen iets meegeven dat ze thuis kunnen vertellen aan de keukentafel.
Spelend leren
Er zijn verschillende manieren om leerlingen in groep 1 en 2 spelenderwijs te laten leren. Zo kun je bijvoorbeeld denken aan…
… het helemaal benutten van de kleuterklas en lessen bij de kleuters in circuitvorm te geven. Hierbij kun je gebruikmaken van de hoeken en het ontwikkelingsmateriaal dat er in de meeste kleuterklaslokalen is.
… leerlingen een gevarieerd aanbod van activiteiten geven. Hierdoor kan ieder kind zijn of haar talenten volledig benutten, waardoor ze meer succeservaringen hebben en zich zodoende meer betrokken voelen bij het thema.
… het coachen en begeleiden van leerlingen, terwijl zij spelenderwijs leren. Zo leren ze meer van het spelen.
De achtergrond van kleuterdidactiek
Je kunt kleuters al van jongs af aan de wereld laten ontdekken. Dit kan op een leuke en leerzame manier, die ook onderbouwd wordt door de Table of Learning van Shulman. Dit model is een cyclisch model en focust vooral op het creëren van eigenaarschap en betrokkenheid bij leerlingen. Aan de hand van de stappen leren leerlingen en worden ze steeds nieuwsgierig naar een onderwerp.
Nieuwsgierigheid en betrokkenheid kan gecreëerd worden door bijvoorbeeld een klassikale start te doen, met aantrekkelijke (video)content, waarbij verwondering en het activeren van voorkennis centraal staat.
Betekenis en begrip komt terug in uitdagende verwerkingsvragen, waarbij je als leerling een actieve rol hebt bij de kennisverwerving. Het gaat hierbij niet om het letterlijk reproduceren van de aangeboden stof, maar vooral dat leerlingen bijvoorbeeld kennismaken met het leren denken in oorzaak-gevolg verbanden.
Toepassen en actie kun je in de les aanbrengen door niet alle informatie aan de leerlingen te geven. De informatie richting de leerlingen is dan toereikend, maar bewust niet volledig. Hierdoor geef je ruimte voor het opdoen van eigen inzichten en het doen van eigen ontdekkingen. Voor kleuters is het namelijk belangrijk ze zoveel mogelijk zelf te laten ontdekken, dat helpt bij het beter laten beklijven van de lesstof.
Afstand en reflectie kun je laten terugkomen in de lessen door momenten van evaluatie en de coachvragen in te brengen. Tijdens deze momenten neemt de leerling afstand van het proces en reflecteert op hoe het is gegaan. De docent heeft hierbij een belangrijke coachende rol en stelt duidelijke procesgerelateerde vragen.
Beoordeling en (her)ontwerp vindt ook in deze laatste stap van de les plaats, waarbij de leerlingen worden gestimuleerd om na te denken over hoe ze de activiteit de volgende beter kunnen aanpakken.
Het ultieme einddoel van dit model is het creëren van Eigenaarschap en identiteit. De leerling heeft het gevoel zijn of haar talenten in de activiteit kwijt te kunnen en ervaart plezier en voldoening bij de uitvoering. Dit bereik je als je een leerling de ruimte geeft om de activiteit naar eigen inzicht uit te voeren en fouten te laten maken, en daarvan te leren. Hiermee creëer je een hoger niveau denken en komen leerlingen meer weten weten over zichzelf en de talenten die zij bezitten.
In de klas bij juf Monique
Monique Rikaart geeft les aan groep 1-2 op Daltonbasisschool Waterland in Den Haag. Samen met haar collega van de parallelklas heeft ze ervoor gekozen om de leerlingen zoveel mogelijk zelf vorm te laten geven aan de lessen. "Het komt bij ons allemaal vanuit de kinderen", zegt ze daarover. Hoe dat in het klaslokaal uiteindelijk uitgewerkt wordt, lees je in dit artikel.