Extra lesmateriaal zoeken: hoe maak je je lessen rijker?

Leerkrachten doen er alles aan om hun lessen interessant en leerzaam te maken. Maar liefst 64% van de leerkrachten gaat regelmatig op zoek naar aanvullend lesmateriaal. Dat kan zijn om te differentiëren, in te spelen op de actualiteit of om een thema meer tot leven te brengen. Maar de zoektocht naar dit extra materiaal is een tijdrovende klus. Vaak is het lastig om materiaal te vinden dat goed aansluit bij de lessen én voldoet aan de kerndoelen.

Waarom extra lesmateriaal?

Leerkrachten zoeken om verschillende redenen naar aanvullend lesmateriaal. Het doel is altijd hetzelfde: je wilt zo rijk mogelijke lessen geven om je leerlingen zo optimaal te kunnen ondersteunen bij hun ontwikkeling. En daarvoor haal je alles uit de kast. Methodes bieden hiervoor helaas niet altijd voldoende mogelijkheden. Tijdens gesprekken met leerkrachten horen we vaak de volgende redenen terugkomen waarom ze op zoek gaan naar aanvullend lesmateriaal:

• Differentiëren: Wanneer een onderwerp voor sommige leerlingen te makkelijk of juist te moeilijk is, wil je passende opdrachten kunnen aanbieden.
• Thema verrijken en uitbreiden: Je merkt dat je klas geïnteresseerd is in een onderwerp. Hier wil je ze meer over leren!
• Verbinding maken tussen vakken: Je ziet kansen om vaardigheden extra te oefenen en kennisgebieden samen te brengen. Zo wil je je lessen betekenisvoller maken.
• Inspelen op de actualiteit: Leerlingen zijn betrokken bij wat er gebeurt in de wereld. Door tijdens je lessen in te gaan op de actualiteit, wordt wat je leerlingen leren een stuk relevanter.
• Vaardigheden trainen: Aan de hand van de lessen doen de leerlingen veel kennis op, maar is weinig aandacht voor het oefenen van vaardigheden als kritisch denken of samenwerken. 

De uitdagingen van aanvullend materiaal

Wat de reden voor jou ook is om die aanvullende oefening of extra les te zoeken, het is niet altijd eenvoudig. Er zijn veel zaken waar je rekening mee moet houden en je tijd is beperkt. Vervolgens blijkt dat de kant-en-klare lessen die je tegenkomt toch net niet aansluiten. Die moet je dan aanpassen of je bent genoodzaakt om alsnog zelf een les te bedenken. Uitdagingen waar je mee te maken kunt krijgen zijn bijvoorbeeld: 

• Tijdsdruk: Geschikt materiaal vinden en voorbereiden kost veel tijd. En in het onderwijs heb je daarvan altijd te weinig. Hoe ga je dit inplannen?
• Kwaliteit en relevantie: Het gevonden lesmateriaal sluit niet goed aan bij de behoeften van jouw leerlingen. Of het voldoet gewoon niet aan de eisen die jij zelf stelt aan je lessen.
• Samenhang ontbreekt: Losse aanvullingen voelen soms gefragmenteerd en voegen daardoor niet altijd waarde toe. Je kunt net niet de juiste combinatie van aangeboden kennis en vaardigheden vinden die aansluiten bij je thema en je leerdoelen.
• Kerndoelen worden niet behandeld: Met de les die je gevonden hebt, kun je direct aan de slag. Helaas raakt die de kerndoelen onvoldoende waardoor je alsnog vastzit aan wat je methode biedt.

Voorbeelden van aanvullend lesmateriaal

De verleiding kan groot zijn om dan maar gewoon de methode te volgen, ook al houd je daardoor wel het gevoel dat je kansen mist. Zelf gaan we daarom zo veel mogelijk op zoek naar opties die je lesprogramma verrijken door kennisgebieden te combineren en vaardigheden door de diverse vakken heen te integreren. Dat geeft je de kans om je leerlingen, zonder veel aanpassingen in je rooster en de invulling van je lessen, net even die extra ondersteuning of uitdaging te bieden. Daarvoor hoef je niet veel extra werk te verzetten; aan wat je toch al doet, geef je een andere invulling. 

• Boekenlijsten: Kies boeken die aansluiten bij het thema van een vak dat je wil uitbreiden. Dit kunnen zowel informatieve boeken als fictie zijn. Dit hoef je niet alleen te doen. Hiervoor kun je samenwerken met de bibliotheek.
• Leesteksten: Wat voor de leesboeken geldt, kun je ook toepassen op de teksten voor begrijpend lezen en technisch lezen. Waarom zou je gekunstelde teksten gebruiken als je ook authentieke teksten kunt gebruiken waarmee je aansluit op andere vakken? Het uitzoeken kost wat tijd, maar je neemt je leerlingen wel serieus.  
• Aangepaste taalopdrachten: Bij taal moeten de leerlingen een brief leren schrijven. Voor het onderwerp kun je natuurlijk de taalmethode aanhouden, maar door aan te sluiten op een ander vak geef je met relatief weinig moeite de opdracht meer betekenis.
• Achtergrondinformatie: Met de boeken en leesteksten geef je je leerlingen meer context. Andersom kun je achtergrondinformatie bij de inhoud van een vak ook gebruiken als lesmateriaal voor een (begrijpend) leesles.

Voorbeeld van een boekenlijst voor groep 6 waarmee je aansluit op wat de leerlingen leren over het weer en de kracht water.

Wist je dat?

Met goed gekozen aanvullend materiaal kun je steeds meer richting thematisch onderwijs bewegen. Door verschillende vaardigheden en vakgebieden samen te brengen, wordt je lesprogramma steeds meer een samenhangend geheel. Dit hoeft geen doel op zich te zijn, maar het kan een mooi bijkomend effect van je aanvullend lesmateriaal zijn. Download onze whitepaper: Thematisch werken in de praktijk

Maak het thema rijker, niet ingewikkelder

Het verrijken van een thema hoeft niet te betekenen dat je jezelf heel veel extra werk op de hals haalt. Samen met je team kun je materialen verzamelen en ideeën uitwisselen, zodat je niet alles alleen hoeft te doen. Kies aanvullingen die passen bij je thema en bij wat je al inzet in de klas. Denk bijvoorbeeld aan hoe begrijpend lezen geïntegreerd kan worden met wereldoriëntatie of hoe je een creatieve afsluiting organiseert waarmee je leerlingen hun nieuwe kennis kunnen toepassen.