Door Jochen Schoofs
Op de pabo was juf Chantal nog helemaal niet bezig met thematisch werken. Laat staan dat ze de voordelen van thematisch werken kende. “Vanuit de opleiding en de stages was ik gewend om vrij traditioneel les te geven”, vertelt ze. Op die manier werd ze opgeleid en het was ook de enige werkwijze die ze in het begin tegenkwam. Dat op die manier lesgeven niet haar manier was, ontdekte ze pas tijdens haar laatste stage. Daar kregen de leerlingen les in combinatiegroepen en werkten op verschillende niveaus met elkaar aan één onderwerp: “Toen dacht ik: dit is het!”
Voor dit artikel in de serie 'In de klas' zijn we bij Chantal van Schaik. Zij is leerkracht op OBS de Horizon in Harmelen waar in units wordt gewerkt. Samen met haar collega’s geeft ze les aan groep 5 t/m 8. Daarnaast ken je Chantal misschien al als ICT Juffie. Op social media en haar website deelt ze inspirerende lesideeën om digitale vaardigheden meer aandacht te geven in de klas.
De voorkennis is al geactiveerd
De dag begint bij Chantal in de klas nog gewoon met de losstaande vakken rekenen en taal. Na de ochtendpauze wordt er direct thematisch gewerkt: “En als het kan probeer ik bij taal al een koppeling met het thema te maken door bijvoorbeeld moeilijke woorden uit het thema te behandelen.” Chantal ziet de voordelen die het voor haar leerlingen heeft. En voor haarzelf. Het betekent dat ze niet elke les haar leerlingen voor een nieuw onderwerp warm hoeft te maken. De voorkennis is al geactiveerd.
Na een klassikale introductie ondersteunt Chantal de leerlingen bij het zelfstandig werken.
“Laatst had ik voor begrijpend lezen een paar lessen van een andere methode ingepland om extra te oefenen.” Het waren totaal willekeurige teksten en de leerlingen konden er in eerste instantie niets mee. Ze keken Chantal met grote ogen aan. “Gelukkig hebben ze al voldoende vaardigheden opgedaan en lukt het uiteraard wel”, vertelt ze. Toch doet ze het niet graag op die manier en gebruikt ze liever rijke teksten die wél aansluiten op het thema waar ze al mee werken. “Ik geloof ook dat leerlingen door thematisch te werken zeker betere verbindingen in hun hoofd maken.”
Thematisch werken is geen grote werkdrukverhoger
Het thematisch werken lijkt Chantal gemakkelijk af te gaan. Maar ze benadrukt dat het niet iets is wat je als leerkracht alleen kunt doen. “Je moet het echt als school inzetten. Of in ieder geval als bouw.” Op die manier hebben de leerkrachten niet veel extra werk aan. “Het zijn dan nog maar kleine aanpassingen in de reguliere lessen”, legt ze uit. “Dit is geen grote werkdrukverhoger.” Voor Chantal is er geen verschil of je een normale les voorbereidt, of dat je een les aanpast op het thema. “Bij de taalles moesten de leerlingen een formele brief schrijven naar de gemeente. Dat verander je dan dat ze een brief schrijven naar de landheer die het land bestuurt vanuit zijn kasteel.” Zo laat Chantal op een simpele wijze de taalles aansluiten op het geschiedenisthema bij wereldoriëntatie.
Natuurlijk vraagt het thematisch werken wel iets meer dan alleen hier en daar een les anders vorm te geven. Daarom werken de leerkrachten samen bij het opzetten van een thema. “Een van mijn collega’s is meer thuis in Engels. Die bedenkt dan allereerst een Engelse naam voor het thema en kijkt hoe die lessen aan kunnen sluiten”, vertelt Chantal. De basis leggen ze als team aan het begin van het jaar door een goede planning te maken: “Zo weten we wanneer we aan welke thema’s werken.” Van tevoren plannen ze leuke uitjes in de buurt die passen bij de thema’s. In de schoolbieb worden aan het begin van het jaar al de juiste informatieboeken en leesboeken klaar gezet. “Verder zijn er weinig voorwaarden,” vindt ze.
Een themamuur is meer dan alleen aankleding van je klaslokaal.
Zo doen ze dat op de Horizon voor alle vakken. Voor begrijpend lezen verzorgt Chantal de teksten, een andere collega bedenkt de creatieve opdrachten. Iedereen heeft er zijn eigen stukje in. Door taken te verdelen doen de leerkrachten wat ze leuk vinden, ze werken vanuit hun passie, vanuit hun vakkundigheid. Chantal: “Tegelijkertijd zorg je er daarmee voor dat de werkdruk niet bij één persoon terechtkomt.”
Hetzelfde geldt voor een vak als digitale geletterdheid. Ze laten de leerlingen kiezen hoe ze de afsluitende opdracht maken: een werkstuk in Word, presentatie met Powerpoint, of een muurkrant op papier of in Canva. “Zo koppel je de doelen van verschillende vakken gemakkelijk aan één thema.”
Leerlingen hebben meer plezier in het leren door thematisch werken
Bij de leerlingen ziet ze iedere dag het positieve effect dat thematisch werken op hen heeft. Dat is ook haar voornaamste drijfveer om les te geven: “Ik wil kinderen plezier geven in het leren. En meer zelfvertrouwen.” Dat krijgen ze doordat ze meer kennis opdoen over een onderwerp en het onderwerp vanuit verschillende disciplines benaderen.
Door thematisch te werken raken leerlingen meer vertrouwd met een onderwerp. Daardoor heeft Chantal zelf ook meer plezier in haar werk. “Ik haal er veel voldoening uit. Daardoor is het geen moeite om zelf een stapje harder te lopen voor die extra leuke les.”
Voor zijn werkstuk gaat een leerling op zoek naar meer informatie.
Ze merkt het op verschillende momenten tijdens een schooldag: “Op het moment dat we gaan stillezen, mogen de leerlingen zelf een boek kiezen. Ze pakken dan vaak een informatieboek uit de kast dat gaat over het thema in plaats van een leesboek. Ze verdiepen zich in bepaalde weetjes die ze weer gaan vormgeven tijdens een schrijfles.” Buiten de school leeft het ook bij de leerlingen: “Kinderen nemen dingen mee van huis naar school om te laten zien dat ze thuis ook iets hebben dat helemaal past bij het thema. Ik zie kinderen die het leuk vinden om te leren. Ze raken geprikkeld door het onderwerp, gaan zelf onderzoeken en zitten steeds klaar om alweer het volgende te horen over het thema van de les. Beter kun je het dan niet hebben als leerkracht.”
Zelf een begin maken met thematisch werken?
Download dan onze whitepaper 'Thematisch werken in de praktijk'. Daarin leggen we uit wat thematisch werken inhoudt, wat de voordelen ervan zijn én hoe je ermee kunt beginnen.