Nieuwe methode? Criteria als je ook aan (taal)vaardigheden wil werken

Aan wereldoriëntatie besteed je veel tijd. Het zijn onderwerpen waar je leerlingen later vaak met plezier aan terugdenken. Vaak meer dan aan de reken- en taallessen, hoewel daar (terecht!) de meeste aandacht naar uitgaat. Maar leerlingen hebben vaak meer interesse voor vakken als geschiedenis, aardrijkskunde en natuur & techniek. Juist door de verhalen die jij vertelt. Ze leren echt over de wereld om hen heen en hoe ze die kunnen begrijpen. Alleen daarom al is het zonde als je verder niets met die opgebouwde kennis doet.

Waarom een samenhangend lesprogramma zoveel voordelen biedt

Wanneer je op zoek bent naar een nieuwe lesmethode zijn er veel zaken waar je op kunt letten. Wat voor jou en jouw school het belangrijkste is, hangt af van de visie die je op onderwijs hebt. In de klas wil je daarvoor een omgeving waarin je alles uit jouw kwaliteiten als leerkracht kunt halen. Want jij weet wat het beste voor je leerlingen is, maar je moet wel de mogelijkheden hebben.

In dit artikel gaan we daarom in op een aantal zaken die je mee zou kunnen nemen wanneer je een nieuwe wereldoriëntatiemethode overweegt. Dit is niet uitputtend. We gaan hier in op een aantal zaken die we inhoudelijk essentieel vinden.

Nieuwsgierigheid bij leerlingen maakt lesgeven eenvoudiger

Het is een schot voor open doel: met een klas vol gemotiveerde leerlingen is lesgeven een stuk eenvoudiger. Leerlingen zijn misschien wel bezig met wat ze later willen worden, maar dat is over het algemeen (nog) niet hun motivatie om te leren. Ze zijn niet bezig met wat handig is voor later. Ambities spreken ze uit, maar wat ze daarvoor moeten weten en beheersen, is voor hen later pas van belang. Wat ze wél zijn: nieuwsgierig! Ze willen de wereld om hen heen begrijpen. Een goed punt vinden ze belangrijk, maar thuis vertellen ze liever over wat ze hebben geleerd en gelezen.

Natuurlijk houdt iedere methode rekening met het bevredigen van de nieuwsgierigheid van het kind. De vraag is alleen of die drang om nieuwe dingen te leren ook ingezet wordt om leerlingen vaardigheden bij te brengen?

Vind waarde in woordenschat

Een grote woordenschat helpt kinderen teksten beter te begrijpen, sneller te leren en zich duidelijk uit te drukken. Bovendien is de woordenschat van een leerling een voorspeller voor later schoolsucces. Vooral vanaf groep 4 groeit de woordenschat exponentieel door veel te lezen. Door hier bij wereldoriëntatie eveneens aandacht aan te geven, kun je dit verder versterken. Kinderen die regelmatig lezen, leren meer woorden dan kinderen die dat niet doen. Dat verschil zie je direct terug in hun leesbegrip en schoolsucces.

Bij het kiezen van een methode is het belangrijk te kijken hoe woordenschat wordt aangeboden. Komen nieuwe woorden vaak terug in verschillende contexten? Worden ze niet alleen gelezen, maar ook uitgesproken en komen ze concreet toegepast aan bod? Wanneer de leerlingen samenwerken bijvoorbeeld of door in de les als leerkracht over een onderwerp in gesprek te gaan. Een sterke aanpak zorgt ervoor dat kinderen woorden actief leren gebruiken, zowel mondeling als schriftelijk. Dit kun je op meer momenten in je lesprogramma terug laten komen dan alleen tijdens de taalles.

Sommige leerlingen hebben extra steun nodig om nieuwe woorden te begrijpen en toe te passen. Niet ieder kind begint met dezelfde woordenschat. Herhaling binnen een betekenisvolle context werkt dan het beste. Thematisch werken helpt daarbij: zo komen woorden vaker terug in verschillende vakken en diverse contexten.

Om woordenschat waardevol aan te bieden, maak je niet alleen gebruik van losse woordenlijstjes. Je kiest een aanpak die jou als leerkracht helpt om woorden effectief en betekenisvol aan te leren. Zo krijgen alle kinderen gelijke kansen om sterk in taal te worden.

Een methode die leerlingen serieus neemt

Iedere methode is er voor de leerlingen. Maar neemt elke methode leerlingen ook serieus? Speciaal voor begrijpend lezen schrijven veel methodemakers zelf teksten, van achter een bureau en gericht op een specifiek leerdoel. Die teksten missen vaak de kenmerken van authentieke teksten en sluiten niet aan bij wat leerlingen in het echte leven tegenkomen. Hierdoor zijn ze bijvoorbeeld minder geschikt voor close reading, waarbij leerlingen diep in een tekst duiken en zo leesstrategieën ontwikkelen waar ze zowel in het voortgezet onderwijs als in hun latere maatschappelijke leven daadwerkelijk wat aan hebben.

Een methode die uitgaat van échte, authentieke teksten biedt leerlingen een rijke leesomgeving. Denk aan (informatieve) leesboeken, tijdschriftartikelen of andere teksten zoals recepten of gebruiksaanwijzingen. Zo leren leerlingen niet alleen strategisch lezen, maar hoe ze uit welke bron dan ook  informatie kunnen halen, leren begrijpen en beoordelen. Dit draagt bij aan hun taalontwikkeling én aan hun kennis van de wereld.

Kerndoelen als basis voor je methodekeuze

Bij het kiezen van een methode is het vanzelfsprekend belangrijk op de kerndoelen te letten. Een methode moet deze niet alleen dekken, maar ook logisch opbouwen en in eenzelfde samenhang aanbieden als in de wereld. Zo zorg je ervoor dat leerlingen stap voor stap de juiste kennis en vaardigheden ontwikkelen.
Let bij je keuze op hoe een methode de kerndoelen verwerkt. Worden ze los aangeboden of in samenhang? Sluit de aanpak aan bij jouw manier van lesgeven? En biedt de methode voldoende houvast om te differentiëren, zonder dat het extra werk oplevert?

Een methode die goed aansluit op de kerndoelen biedt structuur en zekerheid. Je weet dat je leerlingen krijgen wat ze nodig hebben en dat je voldoet aan de wettelijke eisen, zonder dat je zelf alles bij elkaar hoeft te zoeken.

Conclusie: werk aan kennis en vaardigheden

Een goede wereldoriëntatiemethode gaat verder dan alleen kennis overdragen en doet meer dan kerndoelen dekken. Het helpt leerlingen om nieuwsgierigheid om te zetten in vaardigheden en zorgt ervoor dat taalontwikkeling en kritisch denken een vanzelfsprekend onderdeel zijn van het leren. Met een methode die samenhang biedt - zowel tussen zaakvakken als met taal en lezen - leg je een stevige basis voor je leerlingen. Zo werk je niet alleen aan hun kennis, maar ook aan de vaardigheden die ze nodig hebben voor later schoolsucces.