Door Jochen Schoofs
Meester Frank probeert iedere les zo rijk mogelijk in te vullen. Dat gaat hem gemakkelijk af voor de wereldoriëntatie thema’s waar hij zelf veel affiniteit mee heeft. Dan is het geen probleem om daar iets bij te vinden en zelf dingen te bedenken. Maar ook bij de thema’s waar hij minder mee heeft, gaat hij actief op zoek: “Dan is het voor mij de kunst om niet te denken: ik doe maar wat in het boek staat en draai een kant-en-klare les. Al is daar niets mis mee.”
Voor dit artikel in de serie 'In de klas' zijn we bij Frank Aafjes. Hij geeft les aan groep 7 op OBS et Buut in Zaandam. Vandaag gaat het tijdens wereldoriëntatie over prehistorische kunst. Gisteren hebben ze daarvoor al de theorie behandeld. De leerlingen werkten toen op hun Chromebook, zelfstandig of in tweetallen. Nu gaat meester Frank klassikaal met het onderwerp aan de gang. Hij bedenkt deelvragen die hij eerst in groepjes laat bespreken. Zo activeert hij de voorkennis bij zijn leerlingen. “Doe je dat meteen klassikaal dan hoor je alleen de vier grootste schreeuwers. Nu is iedereen betrokken en gaan ze kritisch nadenken.” Door vragen te stellen probeert hij een discussie uit te lokken. “Hadden ze in de prehistorie eigenlijk wel kunst?” vraagt hij de klas. “Of was het versiering?” Op die manier daagt hij ze uit om dieper erover na te denken: “Wat is kunst eigenlijk?”
In kleine groepjes discussiëren de leerlingen aan de hand van vragen die meester Frank op het bord heeft geschreven.
De combinatie van zowel klassikaal als zelfstandig werken helpt bij de kennisoverdracht. En bij de verwerking ervan. Jaren geleden zei een collega tegen hem: je moet niet een vat vullen, maar je moet het vuur ontsteken. Volgens Frank is het niet het een óf het ander: “Ik ben er achter gekomen dat het allebei is: je moet eerst het vat een klein beetje vullen, anders kan er niks ontstoken worden.”
Collega’s hebben ideeën die je zelf niet zou kunnen bedenken
Om iedere keer zelf een leuke les in elkaar zetten, komt ook Frank vaak tijd tekort. De inspiratie voor zijn lessen haalt hij dan ook niet alleen bij zichzelf. Zijn ideeën zoekt hij op het internet maar hij kijkt ook veel wat binnen de methodes al wordt ‘weggegeven’. “Ik bekijk de opdrachten en bedenk wat ik daar bij kan doen.” Dan kan verschillen per les. “Sommige opdrachten maak ik groter en uitgebreider, maar ik durf ook dingen weg te laten.”
En je kunt volgens hem ook veel binnen het team van je eigen school. Hij overlegt dan ook vaak met de leerkrachten van de parallelgroep: “Andere leerkrachten hebben andere interesses. Die komen dan met ideeën die ik zelf nooit zou kunnen bedenken. Je hoeft niet alles zelf te verzinnen.”
Het vat ontsteken gebeurt in het tweede deel van de les. De leerlingen gaan dan zelf aan de slag met prehistorische kunst door zelf een ‘rotstekening’ te maken. Meester Frank heeft van tevoren een voorbeeld gemaakt: “Dat doe ik heel vaak.” Hij probeert op die manier de leerlingen te inspireren. ”Soms ga ik tussen ze in zitten en maak ik tegelijkertijd met hen de opdracht.”
Juist door te combineren vallen dingen op zijn plaats
Op zijn school is ‘Creatief in denken en doen’ het motto. Maar Frank laat zijn leerlingen niet zomaar iets knutselen of gewoon maar toneelspelen. Tijdens het middagprogramma probeert hij de cognitieve en creatieve leergebieden met elkaar verbinden. “Juist door te combineren vallen dingen op zijn plaats en heeft het zin.” Hij is dan ook niet bang dat leerlingen niet voldoende kennis opdoen: “Ze leren 21e-eeuwse vaardigheden tijdens het middagprogramma. Met welke thema’s je dat doet, is niet zo heel belangrijk.”