Taalvaardig zijn houdt meer in dan een tekst technisch kunnen lezen of de grammaticaregels kennen. Taal is een middel waarmee je kennis over de wereld om je heen tot je kunt nemen en een hulpmiddel om diezelfde wereld te leren begrijpen. Andersom werkt het ook: kennis is de basis om je taalvaardigheden te trainen. Net zoals alle andere vaardigheden is taal iets dat je veel moet oefenen. Door veel te spreken, schrijven, luisteren en lezen over interessante onderwerpen word je steeds vaardiger in taal.
Om de taalvaardigheid onder leerlingen te vergroten, is betekenisvol onderwijs van groot belang. Door taal en lezen samenhangend aan te bieden met wat de leerlingen bijvoorbeeld leren bij aardrijkskunde of burgerschap, krijgt het die betekenis. Je geeft er context aan en de leerlingen bouwen een gemeenschappelijke kennisbasis op. Doordat alle leerlingen aan hetzelfde onderwerp werken en er hetzelfde over weten, kunnen ze gemakkelijker samenwerken en erover communiceren.
Hoe goed dit werkt, merken ze op CBS De Burcht in Heerenveen. Daar worden de vakken voor taal en lezen al grotendeels in samenhang met wereldoriëntatie gegeven. De doelen voor taal worden geïntegreerd in de thema’s voor wereldoriëntatie. Het gaat dan bijvoorbeeld om schrijven, spreken, lezen en woordenschat. Hoewel er minder losse taallessen worden gegeven, zijn de leerlingen wel meer met taal bezig dan voorheen. Daphne Dijkstra, leerkracht in groep 7, zegt hierover: “Taal zit natuurlijk in alles. Dus laten wij het overal in terugkomen.”
Door de integratie van taal en lezen met andere vakken zijn leerlingen niet alleen meer met taal bezig, het is ook nog eens effectiever. Voor de leerkracht, omdat die minder verschillende onderwerpen (en minder lessen) hoeft voor te bereiden, maar vooral voor de leerlingen. Leerlingen gaan bij begrijpend lezen aan de slag met een tekst over een onderwerp dat samenhangt met wat ze bij wereldoriëntatie al geleerd hebben. Later in de week verwerken ze de kennis uit de tekst in een stelopdracht. Ze zijn al bekend met het onderwerp en kunnen zich direct richten op het ontwikkelen van hun schrijfvaardigheid. Tegelijkertijd werken ze aan leesbegrip en woordenschat.
Een ander voordeel van werken aan een gemeenschappelijke kennisbasis is dat je hoge verwachtingen kunt uitspreken van iedere leerling. Hoewel ieder kind vanaf zijn geboorte in aanraking komt met taal, verschilt de mate waarin en het niveau waarop dat gebeurt. Leerlingen komen de klas binnen met verschillende achtergronden en ook hun niveau van taalbeheersing en zaken als woordenschat zijn niet gelijk. Werken aan een gemeenschappelijke kennisbasis is niet alleen een hulpmiddel om taalvaardigheden te verbeteren; het is een hefboom voor kansengelijkheid. Door de vakken wereldoriëntatie en Nederlands op elkaar af te stemmen, geef je alle leerlingen dezelfde, sterke basis. Een dieper tekstbegrip ontwikkelen wordt voor iedere leerling toegankelijker en leerlingen communiceren steeds zelfverzekerder. Zowel de leerkracht als de leerling zelf ziet daar vervolgens de resultaten van.
Wil je hierover meer te weten komen? Download dan onze whitepaper over het vak Nederlands op de basisschool. Daarin leggen we uit hoe we taal en lezen samenpakken in dit nieuwe vak voor het primair onderwijs. We gaan dieper in op hoe die gemeenschappelijke kennisbasis bij kan dragen aan een verbetering in taalvaardigheden. Daarnaast laten we zien waarom het zo belangrijk is om de taaldomeinen geïntegreerd aan te bieden in plaats van als losse vakken.